عقل؛ عقل بشر محدود است و كليات را درك مي‌كند و پاسخگوي بسياري از سؤال‌هاي انسان نيست. به عنوان مثال: عقل به ما مي‌گويد به صورتي بايد از نعمت دهنده تشكر كرد ولي چگونگي اين شكر گذاري را بيان نمي كند.
نقل؛ نقل از قرآن و سنت تشكيل شده است. قرآن مانند قانون اساسي است و بيان امور جزيي را به سنت واگذار كرده است. مثال: در قرآن وجوب نماز و اينكه نماز انسان را از بدي و زشتي‌ها باز مي‌دارد، آمده است[1] ولي چگونه انجام دادن و تعداد ركعت‌هاي آن را سنت و احاديث پيشوايان معصوم بيان مي‌كند.
در نتيجه سنت در ميان منابع ما نقش ويژه‌اي دارد. حالا ببينيم مهدويت چقدر و چگونه در آن بيان شده است.
با نگاهي كلي به احاديث مي‌بينيم بيش از پنجاه نفر از صحابه روايات مربوط به امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف را از رسول گرامي صلي الله عليه و آله و سلم نقل كرده‌اند. برخي از محققان 1941 روايت را بدون تكرار از پيشوايان معصوم در مورد مهدويت جمع آوري كرده‌اند كه 560 حديث آن از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم نقل شده است.[2] كتاب‌هاي زيادي قبل و بعد از ولادت امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف در مورد ايشان نوشته شده است. گروهي از عالمان شيعي و سني بنابر كثرت روايات قايل به تواتر اين اخبار در مورد آمدن امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف شده‌اند. محمد بن حسين آبري شافعي (363ق) در كتاب مناقب شافعي مي‌گويد: اخبار بشارت رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم به آمدن «مهدي» به دليل كثرت مخبران و راويان به حد تواتر رسيده است.[3]
روايات نقل شده در مورد امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف را مي‌توان به چهار گروه تقسيم كرد.
1. روايات تفسيري: رواياتي كه در ذيل آياتي از قرآن نقل شده و آن‌ها را بر مهدويت تطبيق كرده‌اند.
2. روايات اخباري: احاديثي كه از آينده خبر مي‌دهند مانند: وقوع غيبت، علايم ظهور، دوران حكومت.
3. روايات تبييني: رواياتي كه بيان كننده دلايل غيبت، اهميت انتظار، وظايف منتظران و... هستند.
4. روايات تاريخي: احاديثي كه نسب و ولادت و معجزات امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف را مطرح مي‌كنند.
از نگاهي ديگر احاديث مربوط به مهدويت به دو دسته تقسيم مي‌شوند احاديث عام- احاديث خاص
1. احاديث عام: رواياتي كه موضوعاتشان بيان جانشيني رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم است مانند: حديث ثقلين- حديث دوازده خليفه و حديث؛ هر كس بميرد و امام زمان خود را نشناسد، مرگش جاهلي است.[4]
كه به يك مورد به طور اختصار پرداخته مي‌شود:
بيان حديث ثقلين
حدود 34 نفر از صحابه پيامبر گرامي اسلام و بسياري از بزرگان شيعه و سني مانند: مسلم، ترمذي و احمد بن حنبل اين حديث را نقل كرده‌اند.[5] مضمون و ترجمه اين حديث شريف:
پيامبر اكرم در آخرين روزهاي زندگاني خود در جمع مسلمانان فرمودند: «من دو چيز گرانبها در ميان شما به امانت مي‌گذارم، اگر از اين دو پيروي كنيد، بعد از من هرگز گمراه نخواهيد شد. يكي از اين دو مهم تر از ديگري است. اولي كتاب خدا كه ريسماني متصل از آسمان به زمين است و دومي عترت و اهل بيتم اين دو از هم جدا نمي شوند تا اينكه در كنار حوض كوثر بر من وارد خواهند شد. پس بنگريد با اين دو چگونه برخورد كنيد.»
مراد از اهل بيت چه كساني هستند؟ بنابر گفتار عالمان شيعي و سني مراد از اهل بيت حضرت علي و فاطمه و فرزندان آنان مي‌باشند كه پيامبر اسلام در جاهاي مختلف آنان را به عنوان اهل بيت خود معرفي كردند.[6]
امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف و حديث ثقلين: هم اكنون قرآن كريم بدون هيچ‌گونه تحريفي در ميان ما است، اما از اهل بيت، هم اكنون چه كسي در كنار قرآن است تا مسلمانان با پيروي از اين دو چيز گرانبها هرگز دچار گمراهي و انحراف نشوند؟ عالمان شيعي و اهل سنت از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم نقل كرده اند كه فرمودند: مهدي از عترت و اهل بيت من و از فرزندان فاطمه است.[7]
در نتيجه هم اكنون امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف مصداق اين حجت و عدل قرآن مي‌باشد و پيروي از او بر ما لازم است.
2. احاديث خاص: مراد از آن، احاديثي است كه در مورد مهدويت وارد شده است.
در اين زمينه بسياري از مسايل مورد اتفاق شيعه و اهل سنت است به صورتي كه اگر «مهدي» با ويژگي‌هاي مطرح شده در روايات، از كنار كعبه، خانه خدا قيام خود را آغاز كند، تمامي مسلمانان اعتراف به آمدن او مي‌كنند. در اين نوشتار به بيان برخي از عرصه‌هاي مشترك ميان شيعه و سني در مورد امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف مي‌پردازيم. بيان موارد مشترك:
1. اصل مهدويت؛ در روايات فريقين در حد تواتر آمده است در آخرالزمان شخصي به نام «مهدي» از فرزندان پيامبر قيام خواهد كرد. ابن حجر عسقلاني مي‌گويد: اخبار به حد تواتر دلالت دارد بر اينكه «مهدي» از اين امت است.[8]
2. وجوب اعتقاد به مهدي؛ يكي از واجبات مهم در دين اسلام اعتقاد به آمدن «مهدي» است به صورتي كه منكر خروج او كافر معرفي شده است. جابر بن عبدالله از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نقل مي‌كند: «كسي كه منكر خروج مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف باشد، به آنچه بر محمد صلي الله عليه و آله و سلم نازل شده، كافر گرديده است».[9]
3. جهاني بودن دعوت و حكومت او؛ بر اين مسأله آيات قرآن نيز دلالت دارد.[10]
4. عدالت گستري امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف؛ فراگيري عدل و داد در بسياري از روايات مربوط به حضرت بيان شده است. ابوسعيد خدري از پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم نقل مي‌كند؛ مهدي از من است. او زمين را از عدل و داد پر مي‌كند همان گونه كه از ظلم و جور پر شده است.[11]
هم نام پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بودن مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف و بيعت ميان ركن و مقام در آغاز قيام او و نزول عيسي بن مريم عليه السلام در زمان امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف و اقتدا كردن به او در نماز و خسف بيداء و فراواني نعمت در زمان او و مشخصات ظاهري امام و از فرزندان فاطمه بودن مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف و... از موارد ديگر مشترك ميان شيعه و اهل سنت است. تنها فرق ميان علماي شيعه و سني در مهدي نوعي و شخصي است. شيعيان معتقدند امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف فرزند امام حسن عسكري عليه السلام و امام دوازدهم مي‌باشد و هم اكنون زنده است و از عمر او بيش از هزار سال مي‌گذرد ولي اهل سنت اعتقاد به مهدي نوعي دارند يعني «مهدي» با اين ويژگي‌ها در آخرالزمان خروج و عدل و داد را در سراسر زمين پياده خواهد كرد.[12]
--------------------------------------------------------------------------------
[1]- نساء/103- عنكبوت/45.
[2]- به معجم احاديث امام المهدي مراجعه شود.
[3]- التذكره، ج1، ص701.
[4]- صحيح بخاري، ج5، ص13- صحيح مسلم، ج6، ص21.
[5]- صحيح مسلم، ج4، ش2408- سنن ترمذي، ج5، ش1788- عبقات الانوار، ج2، ص824.
[6]- الدر المنثور، ج6، ص606- سنن ترمذي، ج5، ص352- صواعق المحرقه، باب9، ص121.
[7]- عقدالدرر، ص35- الحاوي للفتاوي، ج2، ص85- مسند احمد، ج1، ص376- كمال الدين، ج1، ص287.
[8]- فتح الباري، ج5، ص362.
[9]- الحاوي للفتاوي، ج2، ص83.
[10]- توبه/33- صف/9- فتح/28- نور/55- انبياء/105.
[11]- سنن ابي داوود، ج4، ص107 ص4285.
[12] .ر ک ، امام مهدي در احاديث شيعه و سني، جمعي از نويسندگان .
سيد حسن زماني
تبادل لینک هوشمند 